Jules ve Jim

FRANÇOİS TRUFFAT'IN en güzel filmi belki de. Aşk ve dostluk üzerine bundan daha güzel bir söylenemezdi bence. Çünkü bu film olsa olsa güzel bir söz olurdu. Aslında aşkın ve dostluğun biraz da ütopyasını anlatmış zira gerçek hayatta ne aşkı bu kadar karışık yaşamaya cesareti vardır insanların ne de dostluğu bu kadar her şeyin üzerinde tutacak güçleri vardır. Hele de aşk üçgeni varsa ortada. Ütopik ama işte budur, işte böyle olmalı dedirten bir film. Filmdeki karakterler sanki bütün insani olumsuzlukları, kinleri, korkuları alınmış birer melek gibi lanse edilmiş. Sinirleri alınmış gibi bir sakinlik var kahramanların üzerlerinde. Doğrusu bu zaten Fransız Yeni Dalgasının bir özelliği bence. Eski film sevenlere Tavsiye ederim.

Truffaut'nun bu filmi bugün çekilse bu kadar olurdu. Filmin baştan sona hikayeye girişi, hikayeyi geliştirmesi, anlatışı ve sonlandırması, ayrıca filmdeki kadın erkek ilişkilerinin karmaşıklığı; görüntüler arasına serpiştirilmiş küçük görsel ayrıntılar sanki bugün çekilse böyle yapılırdı diye düşündürdü bana. Bu anlamda Jules ve Jim dinamik bir film. Şu ana dek izlediğim 3. Truffaut filmi olarak bu üç filmde de karakterlerimizin konuşmayı, hareket etmeyi seven karakterler olduğunu, yaşadıkları problemler nedeniyle daha karmaşık olaylara ve durumlara sürüklendiklerini söyleyebilirim. Ama Truffaut sanki kısa sekanslar çekmeyi, hareketi seviyor, konuşan karakterleri seviyor; Ama Antoine ve Charlie ile kıyaslandığında Jules ve Jim'deki hiç bir karakterin daha ön plana çıkmadığını söyleyebilirim.

Filmin bir kadının ve ona bağlı iki erkeğin farklı ilişkilerini anlattığını, ayrıca Jules ve Jim arasında değişmeden kalan sevgi ve arkadaşlık hislerini ve ilişkilerini anlattığını söyleyebiliriz. Kendi adıma bu ilişkinin bana itici geldiğini söylemem gerek, bu anlamda filmi izlerken yer yer sıkıldığım oldu, beni ahlaki anlamda gerdiğini, ve bu yüzden yeterince keyif alarak izleyemedim, ancak karmaşık şeyleri anlamak, sindirmek zaman alabilir, bu açıdan buada hikayesi anlatılan ilişkilerin mahiyeti konusunda tam bir yargıya varamasam bile anlatılması, hikaye edilme, sinemalaştırılması anlamında etkileyici bir görsellikle kotarıldığını söylemem gerek. Truffaut kalbimi zaten 400 Darbe ile kazanmış, Piyanisti Vurun filmiyle bu sevginin raslantı olamayacağını göstermişti. Jules ve Jim'le beraber artık çok iyi bir yönetmenin sinema dünyasına girmiş olduğumu düşünüyorum.

Ne yani ?
Bu filmden; dünya gerçeklerini, aşkın gerçekliğini, duyguların çeşitli olduğunu, sevginin zor olduğunu, aşikarlığın yoğun olduğunu, insanların aşka muhtaç olduğunu mu çıkarmak gerekiyor? Kurgusu itibari ile izlediğim en berbat filmdi. Bu Fransızlar, gelenekleri sanırım hep böyle; saflık namına hiçbir unsur yok! Bakınız yazıyorum ,efendim: 3 insan, pardon 4 insan var.. 3 erkek de bir kadına aşık. Kadın hepsini deniyor; birinden ilham alıyor, diğerine duygularını saçıyor, bir diğeri ile birlikte oluyor; tüm bünlardan sonra da gelip sevgiden, aşktan bahsediyor! İnanın hiç izlenilesi, değer verilesi, unutulmayası bir hikayesi yok. Ondan bundan çocuk yapmakla nereye varılır ? Bu nasıl gerçeksiz, dayanaksız, saçma sapan bir iş! İşte bu anlatımı güzel, müzikleri harika; yer yer sıkan siyah beyaz Fransız filmine karşı incelemem... Yüksek bir puanı hak etmiyor. 5

'' İNSANLARIN BENİ ANLAMASINI İSTEMİYORUM'
Derin,cesur, kendinden emin karakterlere sahip, bazı sahneleri ile oldukça hoş hissettiren, bazı sahneleri ile iç gıdıklayan, başarılı bir film. İç gıdıklıyor, çünkü karakterlerin bir çok insana ters gelecek durumda bile sakin kalmaları, durumun aksine yol izlemeleri, bunu basit bir şeymiş gibi yapmaları, bu kadar da olmaz dedirtiyor insana. Ha bir yandan da canı cehenneme tüm kuralların, ahlak ve toplumsal normların, falan filanların deyip, kendi bildiklerini okumaları, sadece aşka teslim olmaları, aşka saygı duymaları ( Ki özellikle son sahnede, Jules cephesinden bakınca vay be abicim bu nasıl aşka saygı duruşudur dedirtir, düğme iliklettirir )hayranlık uyandırmıyor değil. Aşka yükselişte, her türlü manyaklığı yapacak kadar kafaları uçuk, ruhları bedenlerine sığmayacak kadar taşkın ve özgür. Kendine özgü sahneleri ile tüm fransız yeni dalgacılar üzerinde etki bırakacak olan "bir kız iki erkek" hikayesinin anlatıldığı klasiktir izlenmelidir. Ayrıca İlber Ortaylı nın genç okurlarına tavsiyesidir.

-Jules' e kalsa onların küllerini birbirine karıştırıp tepeden savururdu...

“Catherine, hep küllerinin tepeden rüzgara savrulmasını istemişti... ama bu yasaktı”- Film bu sözleri ile perdeyi kaparken ben Nazım Hikmetin en sevdiğim şiirini mırıldanıyordum.
(Ben
senden önce ölmek isterim.
Gidenin arkasından gelen
gideni bulacak mı zannediyorsun?
Ben zannetmiyorum bunu.
İyisi mi,beni yaktırırsın,
odanda ocağın üstüne korsun
içinde bir kavanozun.
Kavanoz camdan olsun,
ki içinde beni görebilesin
Fedakarlığımı anlıyorsun
vazgeçtim toprak olmaktan,
vazgeçtim çiçek olmaktan
senin yanında kalabilmek için.
Ve toz oluyorum
yaşıyorum yanında senin.
Sonra, sen de ölünce
kavanozuma gelirsin.
Ve orada beraber yaşarız
külümün içinde külün
ta ki bir savruk gelin
yahut vefasız bir torun
bizi ordan atana kadar...
Ama biz
o zamana kadar
o kadar
karışacağız
ki birbirimize,
atıldığımız çöplükte bile zerrelerimiz
yan yana düşecek.
Toprağa beraber dalacağız.
Ve bir gün yabani bir çiçek
bu toprak parçasından nemlenip filizlenirse
sapında muhakkak
iki çiçek açacak :
biri sen
biri de ben.
Ben
daha ölümü düşünmüyorum.
Ben daha bir çocuk doğuracağım
Hayat taşıyor içimden.
Kaynıyor kanım.
Yaşayacağım, ama ,çok, pek çok,
ama sen de beraber.
Ama ölüm de korkutmuyor beni.
Yalnız pek sevimsiz buluyorum
bizim cenaze şeklini.
Ben ölünceye kadar da
Bu düzelir herhalde.
Hapisten çıkmak ihtimalin var mı bugünlerde?
İçimden bir şey :
belki diyor… Nazım Hikmet )